Գյումրու մշակութային քաղաքականությունը

Հարցազրույցը վարեց Գյումրի ինֆոտան
մեդիագրագիտության ուսանող Տաթև Պետրոսյանը

Գյումրին ունի հզոր մշակութային կոլորիտ։ Հնուց ի վեր Գյումրին եղել է արվեստների և արհեստների քաղաք։  Այժմ արդեն` «մշակութային մայրաքաղաք»:  Տա՞լ, թե՞ չտալ Գյումրուն մշակութայինի մայրաքաղաք լինելու տիտղոս. նրա կենսագրությունը փաստել է, որ տալ, իսկ ինչ է ասում ներկան։

Մեր զրուցակիցը Գյումրու քաղաքապետարանի մշակույթի և երիտասարդության հարցերի բաժնի պետ Լիլիթ Թովմասյանն է.

1.    -Ինչպե՞ս ստացվեց, որ Ձեր պաշտոնավարման կարճ ժամանակահատվածում մեծ թվով միջոցառումներ կազմակերպեցիք:

-Նախ շնորհակալ եմ այն գնահատականի համար, որ մտածում եք ես լուրջ ցուցանիշներ եմ գրանցել: Գիտեք` շատ կարևոր է, թե դու ինչ մոտեցում ունես աշխատանքիդ նկատմամբ, և դա իրականացնում ես որպես պարտավորություն, թե որպես հանրային հաշվետվողականություն: Եթե հիշում եք, մինչև իմ պաշտոնավարմանը անցնելը, ես հանդիպումներ էի ունենում «հնարավոր է» շարքով քաղաքի արվեստի և մշակութային գործիչների հետ և հավաքագրում, այսպես ասած, բոլոր այն կարիքները, որոնք կային այս ոլորտում և որոնք մշակույթի, արվեստի հասարակական գործիչները կուզեին լուծված տեսնել իմ պաշտոնավարման ընթացքում:
Ինչ-որ իմաստով ուղենշային հստակ գործողությունների պլան ունեի արդեն ինձ համար, որպեսզի հասարակության այս կամ այն շերտը իրեն բավարարված զգա առնվազն կամ համարի, որ տեղաշարժ կա և համագործակցությունների հետագա առաջարկների պարագայում կկարողանանք միասին ոլորտում ինչ-որ բաներ փոխել: Իմ հանրային պարտավորությունն է միայն, քանի որ խոստացել և նոր էի անցել աշխատանքի, ինձ մղել գործողությունների այդ հաջորդականությանը, ինձ մղել գործողությունների այդ հաջորդականությունը հնարավորինս արագ և ճիշտ կազմակերպելուն, որովհետև ընդհանրապես աշխատողները բաժանվում են մի քանի շերտերի. Կան մարդիկ, որ աշխատում են բավարարել միայն ղեկավարության պահանջները, կան մարդիկ, որ աշխատում են բավարարել սեփական գրպանի պահանջները, ամեն ինչ այդքանով ավարտվում է: Կան մարդիկ էլ, որոնք ունեն հանրային պարտավորություն և հաշվետվողականություն, բաց են հանրության առաջ , ունեն պարտականությունների շղթա, ես այդ խմբի տեսակն եմ, իմ աշխատանքը երբեք չեմ կենտրոնացրել այս կամ այն խմբի, այս կամ այն անհատի գոհունակության առանցքում: Ինձ համար կարևոր է, որ հանրությունը զգա իմ աշխատանքի արդյունավետությունը և հասարակության հնարավորինս լայն շերտեր իրենց բռնեն այն մտքի վրա, որ ինչ-որ բան ինչ-որ տեղից շարժվել է:

Մյուս կարևոր հանգամանքը` շատ կարևոր է, թե դու այդ աշխատանքը անում ես քե՞զ համար, թե՞,  որ հանրությանը լավ իմաստով վարակես քո նախաձեռնողականությամբ կամ մշակութային որևէ իրադարձությամբ: Այստեղ էլ 2-րդ խմբի տեսակին եմ, որովհետև իմ արածը ինձ հետ հավասար կիսելու ներքին մղումը ունեմ միշտ: Ես այնպես պիտի անեմ, որ եթե ես ոգևորված եմ, ուրեմն ինձ հետ պիտի ոգևորվեն նաև հազարները:

Շատ կարևոր է նաև, թե ինչպես ես դու ներկայանում և փաթեթավորում քո աշխատանքը: Ինձ, անշուշտ, շատ-շատ է օգնում մեդիագործիքներին լիարժեքորեն տիրապետելը և աշխատանքային փորձը մեդիաոլորտում, որովհետև 0-ից արտադրանք ստեղծելու գաղտնիքներից մինչև այդ արտադրանքը ճիշտ փաթեթավորել և ներկայացնելը, մինչև լրատվամիջոցների հետ լրջագույն աշխատանք տանելը, մինչև սեփական պրոդուկտ արտադրելը` սկզբնական շրջանում դա դիտելով որպես ներդրում քո գործունեության մեջ, այդ ամենը ես հրաշալի գիտեմ: Այսինքն` շատ կարևոր է մեդիագործիքին ճիշտ տիրապետելը և աշխատանքը հնարավորինս լայն մասսաներին ճիշտ դիտանկյունից և ճիշտ լույսի տակ ներկայացնելը: Դա իմ գործունեության կարևոր առանցքներից մեկն է:

2.    Ինչպես նշեցինք, Ձեր գործունեությունն ուղղված է նրան, որ հասարակությունը հաղորդակից լինի բարձրարժեք մշակույթի, և այս պարագայում բիզնեսը մի փոքր հետին պլան է մղվում, բայց առաջիկայում չե՞ք նախատեսում մշակույթ սպառել, այսինքն` մշակույթը սկսի շահույթ հետապնդել:

- Ընդհանրապես մենք պիտի վաճառվող մշակույթ կարողանանք արտադրել, ես դա հենց առաջին օրվանից եմ ասել: «Վաճառվող» բառից պետք չէ վատ զգալ, այսինքն` մշակույթ, որի համար մարդիկ պատրաստ են տոմս գնել: Վաճառվող մշակույթ արտադրելու և արտահանելու համար պետք է ներսի ստեղծագործական խմբերը փոխեն իրենց աշխատանքային գործունեության ոճը: Մենք Գյումրիում այսօր, ցավոք, չունենք այնպիսի արտադրանք և մշակույթի այնպիսի տեսակ, որն ունի լայն սպառում և պահանջարկ: Ես չգիտեմ` դա ինչի արդյունք է և չգիտեմ «մշակութային մայրաքաղաք» հորջորջումը իրենց զենք դարձրած բոլոր մշակութային գործիչները մինչ այս և տարիներ շարունակ ինչով են զբաղվել, որ մենք ունենք այս արդյունքը: Եթե քաղաքն ունի ենթակայությամբ գործող 6 երաժշտական դպրոց,տրամաբանությունը հուշում է, որ այդ դպրոցների աշակերտական կազմով պիտի ձևավորված ունենային երաժշտական խմբեր, ինչի պոտենցյալը ռեալ ունենք: Ես չգիտեմ ինչու չկա, գուցե ես էլ չկարողանամ ինչ-որ բան փոխել, բայց ես ուզում եմ հավատալ, որ դա հնարավոր է:

3.    Գյումրին իր կենսագրությամբ վաստակել է «մշակութային մայրաքաղաք» տիտղոսը, այն արդյո՞ք արդարացված է:

- Մենք այնպիսի իրադրությունում ենք, որ դեռևս անվճար ծրագրերի, դասական ուղղությամբ մանավանդ, դահլիճ լցնելու խնդիր ունենք: Ուրեմն սին է «մշակութային մայրաքաղաք» ձևակերպումը, քանի դեռ մենք պաթոսի շերտի տակ ծածկում ենք մեր ունեցած խնդիրը, քանի դեռ մեր աչքը մայրաքաղաքի վրա է… խնդիրն այն է, որ ամեն ինչի ներուժն ունենք ու շատ ունենք, բայց ճիշտ հարթակի վրա դրված ոչինչ չունենք:

4.    Իսկ Գյումրու քաղաքապետարանը հանձին Ձեզ ի՞նչ է պատրաստվում անել քաղաքը դարձնելու մշակույթ թելադրող և իսկապես  արժանի մշակութային տիտղոսին:

- Դա կոչվում է մշակութային ռազմավարություն կամ մշակութային քաղաքականություն, որն ըստ էության պիտի որ անհատով կամ միայն մեր բաժնով պայմանավորված հանգամանք չլինի: Ինչ եմ ես պատկերացնում ապագայում: Ռեալ պատկերացնում եմ միասնական երգչախումբ, որը կդառնա քաղաքի այցեքարտերից մեկը, ինչի պոտենցյալը վայրկյան անգամ չեմ կասկածում, որ քաղաքի երաժշտական դպրոցներն ունեն և հավաքելու համար ընդամենը մի քանի օր է պետք, պետք է նաև վարձատրել պատշաճ կերպով խմբավարին, գեղարվեստական ղեկավարին։ Մյուս քայլը մանկական փողային նվագախումբ ունենալն է որի պոտենցյալը, և՛ գործիքակազմը, և՛ աշակերտների քանակաը դարձյալ ունի այս քաղաքը։ Չեմ կասկածում՝ վաղ թե ուշ դա ունենալու ենք։ Պարի պետական համույթի բացակայությունը քաղաքի ամոթներից է, ամոթը ոչ թե բառի ամենախիստ, այլ մոտիվացնող իմաստով։ Մենք պետք է պարզապես պատվախնրություն ունենանք քաղաքին նվիրել պարային պետական համույթ։ Կամերային երիտասարդական նվագախումբ այլևս կա, կամերային աշակերտական նվագախմբեր գործում են գրեթե բոլոր երաժշտական դպրոցներում  առանձին-առանձին, և իմ նպատակներից մեկն է նաև այդ ամբողջը հավաքագրել և ստեղծել մեկ մանկապատանեկան կամերային նվագախումբ։ Իմ ասածին հաճախ ոչ բոլորն են հավատում, գուցե այն պատճառով, որ իրեն քավելի ռեալ են, իսկ ես պահանջվածից շատ լավատես, բայց ես նաև այնքան ռոմանտիկ չեմ, որ հավատամ իրականության մեջ անհնարին թվացող մի բանի։ Ուստի պետք է փոխել աշխատանքային սկզբուքը և մեթոդը։

5.    Սերն ու ոգևորությունը  մշակույթի հանդեպ կարծես այնքան էլ վառ արտահայտված չեն  քաղաքի պատանիների մեջ, ինչու՞։

Ինչու՞, որովհետև ջութակով, դաշնամուրով, վոկալով միջազգային հարթակից 1-ին հորիզոնականով վերադարձած աշակերտը պիտի մոտավորապես նույն ձևով դիմավորվի քաղաքում, ինչպես ուրիշ ըմբիշի գետնին տապալած ըմբիշն է դիմավորվում։ Այս աշակերտը, որ արվեստով է ներկայացել աշխարհին, պիտի վստահ լինի, որ քաղաքի մուտքի մոտ բոլորն իրար խառնված կասեն՝ ապրես։ Սա պրոպագանդա է ինչ-որ իմաստով։ Հիմա էդ գնահատականները պիտի դառնան մոտիվացիա։  Քանի դեռ ոչ էլ իմանում են, որ երաժշտական դպրոցի որևէ երեխա Միլանի որևէ դահլիճում ցնցեց աշխարհն ու վերադարձավ, ես ինչո՞վ ոգևորեմ է երեխային, որ շարունակի պարապել։

6.    Մշակութային քաղաքի կոչումը վերականգնելու համար ինչից է պետք սկսել։

 - Նախ մենք դոգմատիկ պնումների քաղաք ենք, այսինքն՝ սա հումորի մայրաքաղաք է , ուրեմն մենք հավատում ենք դրան տարերայնորեն, քանի եռ ինչ-որ մեկն ասել է մշակույթի քաղաք, սպորտի քաղաք,էլի նույնը։ Փաստորեն ոգման դնում ենք և և չենք պտտվում դրա շուրջը՝ հասկանալու՝ ինչ մշակութայի մայրաքաղաք, եթե ասական համերգի ընթացքում ծամոն ծամող, բարձրակրունկով քայլող կին ունենք, ուրեմն խնդիր ունենք, ուրեմն այստեղից է պետք սկսել։

7.    Վերջերս Ձեր հեղինակած «Արթ շաբաթ» նախագիծը մեծ ոգևորություն առաջացրեց քաղաքի երաժշտական դպրոցների աշակերների և ուսանողների շրջանակներում։ Նախագծու՞մ եք «Արթ շաբաթը» տարածքային, ծավալային առումով մեծացնել և կկրկնապատկել մասնակիցների ոգևորությունը։

- Սկզբում մտածում էի նաև համապետական միջոցառում կազմակերպելու մասին, բայց հետո մտածեցի, որ այ համագործակցությունները հանրապետության մյուս քաղաքների հետ պետք է լինեն ընդամենը փորձի փոխանակման և վարպետության դասերի միջոցով, բայց ամեն դեպքում համերգային ծրագրերի ընթացքում նվագելու են մեր երեխաները։ Այդպես եմ մտածում, որովհետև համերգային հարթակների պակաս մայրաքաղաքի աշակերտները չունեն, այդ մերոնք են, որ մեծ դահլիճների պակաս ունեն։ Ես «Արթ շաբաթը» թողնելու եմ իրենց համար, բայց այն ընդլայնելու է իր սահմանները։

8.    Հաջողե՞ց «Արթ շաբաթը»:

Այո, որովհետև մենք կիսադատարկ դահլիճներ չունեցանք, այն էլ այդ պիկ շրջանում, երբ հաշվետու համերգներ էին, քննական շրջան էր, բայց մարդիկ էլի գալիս էին։ Ուրեմն պահանջը կա, ուրեմն պետք է հիմվել բաժակը կիսով չափ լիքնն է տեսության վրա։

9.    Իսկ ի՞նչ կլինի, եթե Ձեր սպասելիքները չարդարանան։

- Եթե մի օր զգամ, որ իմ բոլոր նպատակները անհնարինության սահմանից են, կա՛մ աշխատանքային սկզբունքս կփոխեմ և ավելի փոքր քայլերով հաջողության հասնելու ճանապարհով կգնամ, կա՛մ իրապես կհրաժարվեմ, որովհետև կզգամ, որ իմ պատկերացումըկտրուկ հակառակ է այն իրողությանը, որտեղ ես դա պատկերացնում եմ։ Ամեն դեպքում հիմա լավատեսորեն եմ տրամադրվախ, որովհետև պետք է անել և վերջ։

10. Քաղաքում մշակույթ են ստեղծում նաև անհատ անձինք` խմբեր կազմելով, անհատապես հանդես գալով: Քաղաքապետարանը ինչքանո՞վ է աջակցում կամ պատրաստ աջակցել նրանց, թե՞ նրանց առջև դռներ են փակվելու:

- Չէ՛,  այդ սկզբունքը ես չունեմ: «Արթ շաբաթը» եկավ հակառակը ապացուցելու: Այն առաջինն էր Գյումրիի իրականության մեջ և առայժմ շարունակում է մնալ միակը, որը իրականացել է համախմբելով ոչ միայն քաղաքապետարանի ենթակայության տակ գտնվող մշակութային կառույցներին, այլև դրանից դուրս գտնվողներին: Մշակույթը համագործակցության տարածք է, եթե դու չես համագործակցում, դու չես զարգանում: Հենց այդ նպատակով է ստեղծվել նաև «Դասական ուրբաթ» նախագիծը: Փառատոնային լայն ընդգրկում ունեցող ծրագրեր ենք մշակում երաժշտության և արվեստի բոլոր ուղղություններով. ջազն արել ենք, դասական երաժշտությունն արեցինք, հաջորդը ռոքն է, որում հանդես կգան նաև Գյումրիում ստեղծագործող երիտասարդ խմբերը: Նույնը և քաղաքի օրը, որ մեծ երեկոյան համերգին կնախորդի նաև տեղի ստեղծագործական խմբերի մասնակցությամբ համերգային ծրագիրը:

11. Որպես մշակութային ոլորտի մարդ, վստահ` նաև քննադատությունների ալիքն է Ձեզ հասել, այնպե՞ս չէ:

- Մշակույթն այնքան զգայուն ոլորտ է, որ բոլորին թվում է, թե հասկանում են մշակույթից որպես սպառողներ, որ այնպիսի մարդիկ այնպիսի քննադատություններ են հնչեցնում, որ ուզում ես ասել` եղբա՛յր, երբևէ հանդես գոնե կազմակերպել ես, որտեղ 5 աշակերտ քո ասած հերթականությամբ 5 բառ է արտաբերել: Եվ դո հասկանում ես, որ ոչ, բայց հարկ է համարել մի գիտափիլիսոփայական ստատուս հղելու «facebook»-ի պատին, որտեղ ինքնահաստատվել են իր նման հնարավորություններ փնտրած, բայց երբեք չգտած մի քանի խոհափիլիսոփաներ: Բայց պետք է շատ բնականոն ընդունել և՛ իրենց գոյությունը, և՛ պարբերական թպրտոցները, և՛ վայրկենական ակտիվացումները, քանի որ աշխատանքային պրոցեսում այդպես պետք է լինի և դու պիտի պատրաստ լինես քննադատության այդ ալիքը պատվով հետ շպրտելու:

12. Իսկ ի՞նչ կասեք քաղաքի օրվա միջոցառումների սպասվելիք քննադատությունների մասին, քանզի մեծ բեմը հասանելի չի լինելու շատերին:

- Ես պատրաստ եմ այդ քննադատությանը, բայց ես պատրաստ եմ նաև ցանկացած հարթակից, ցանկացած մեկին ապացուցել, որ քաղաքի մեծ բեմը պետք է լինի նշաձող և այդ նշաձողը մենք պիտի սահմանենք, ամեն մեկը չէ, որ պետք է իրեն հարմար համարի այդ բեմահարթակի համար: Ի վերջո, էդ 50սմ հենց այնպես չէ ավել հանդիսատեսից:

13. Այնուամենայնիվ, եթե փորձենք ամփոփել այս ամենը, ապա կանխատեսումները ի՞նչ ճանապարհ են ուղենշում:

- Տարիներ անց ասածս ստեղծագործական խմբերի ռեալ գոյությունն եմ տեսնում, անգամ լսում եմ, թե ինչ են նվագում: Տեսնում եմ, լսում և հավատում, իսկ եթե այս երեքը անում եմ միաժամանակ, որպես կանոն դրանից մի բան լինում է:

Տեսնում եմ նաև քաղաքի մշակութային ռազմավարությունը ավելի հստակեցրած: Մշակութային քաղաքականությունը պիտի ճանաչելի լինի նաև բնակիչների և միջին վիճակագրական սպառողի համար: Հիմա էդ ճանապարհով է պետք քայլել:

Եվ վերջում կասեմ, որ ես հավատում եմ` քաղաքապետարանի ճեմասրահը համերգային սրահի վերածել հնարավոր է:

·         -Շնորհակալ եմ: